Το Δικό Μας Μουσείο Τέχνης

• Επιλέγουμε μία εποχή μας αρέσει η ζωγραφική της. 
• Μαθαίνουμε για το πως ζωγράφιζαν τότε, τι υλικά χρησιμοποιούσαν, τι θέματα επέλεγαν.
• Ζωγραφίζουμε όπως εκείνη την εποχή, με παρόμοιο ύφος, χωρίς να λείπει η φαντασία μας! 
• Δημιουργούμε 'κορνίζες' για τα έργα μας.
• Επιλέγουμε τίτλο, και επεξηγούμε το έργο μας.
• Παρουσιάζουμε με χρονολογική σειρά τα έργα μας στην ομάδα! 

1. Προϊστορία

'Οι κυνηγοί πάνε να κυνηγήσουν βουβάλια'

2. Αρχαία Ελλάδα

'Χρυσός ναός με αγάλματα'

3. Αναγέννηση 

'Λαμπρή Εκκλησία'

4. Ρομαντισμός

'Ανατολή του Ήλιου'

5. Μοντέρνα Ζωγραφική/ Εξπρεσσιονισμός

'Το παλάτι των λουλουδιών'

6. Αφηρημένη Τέχνη (20ος και 21ος αιώνας)

'Ο χρωματοτρελός πίνακας'

Craft Αρχικά Γράμματα Ονομάτων, για Παιδιά

Craft 3D Ελέφαντας για Παιδιά

Πρωτοχρονιάτικα Γούρια Ευχής για Παιδιά

Μάσκες: Εξωγήινοι, Αστροναύτης

Μάσκες για παρουσίαση μουσικοκινητικής δραστηριοτητας για παιδιά 5-7 ετών

Σημείωση: Η δραστηριότητα εκτελέστηκε στα πλαίσια του προγράμματος Μουσικό- Καλλιτεχνικό Εργαστηράκι, του Ωδείου Πεντέλης Τουρναβίτη

Εξερευνώντας και μαθαίνοντας με τα υλικά

Παρότι η θεραπεία μέσω τέχνης έχει αποδειχθεί κατάλληλη για πολλούς διαφορετικούς πληθυσμούς, εμπεριέχει και ιδιαιτερότητες σε σχέση με τυπικές λεκτικού τύπου προσεγγίσεις, που από την μία οδηγούν σε κάποιες δυσκολίες, ταυτόχρονα όμως και στα προτερήματα της συγκεκριμένης μορφής θεραπείας.
Ένα κεντρικό ζήτημα είναι το επίπεδο λειτουργικότητας των πελατών/ ασθενών. Συχνά, τα άτομα με κάποιας μορφής πάθηση παρουσιάζουν μειωμένο επίπεδο λειτουργικότητας, κάτι που στην art therapy γίνεται άμεσα φανερό, μέσω μιας έκπτωσης στην λεπτή κινητικότητα, απαραίτητη σε πολλές από τις δραστηριότητες, και την πλειονότητα του εικαστικού κομματιού συγκεκριμένα.
Έτσι, όταν κανείς ξεκινά να δουλεύει με πληθυσμούς με ιδιαιτερότητες, πρέπει πρώτα να 'ελέγξει' την διάδραση του καθένα με τα υλικά. Πιο συγκεκριμένα, το κάθε άτομο, ανάλογα με την πάθηση που έχει και την έκφανση αυτής θα έχει και διαφορετικές δυνατότητες. Επιπλέον, το κάθε άτομο έχει και τις δικά του δυνατά σημεία και αδυναμίες, όπως επίσης και τις δικές του προτιμήσεις. Πολλοί από αυτούς τους παράγοντες δεν μπορούν να λεκτικοποιηθούν όμως από το άτομο, κάτι που σημαίνει πως ο θεραπευτής πρέπει να πειραματιστεί με την διαδικασία στον καθένα.

                                                

 


Συχνά δεν μπορεί να ακολουθηθεί μέθοδος διαφορετική από το 'trial and error', έτσι οι θεραπευτές, στο ξεκίνημα της δουλειάς τους με ένα νέο άτομο ή μια νέα ομάδα, καλό θα ήταν να επιτρέπουν και να προτείνουν τον πειραματισμό. Σε αυτή την διαδικασία, θα μπορούσαν να αφιερωθούν μερικές συνεδρίες, κατά τις οποίες θα γινόταν όχι μόνο η γνωριμία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, μα και η εισαγωγή στα υλικά και την κατάλληλη χρήση τους.
Με αυτόν τον τρόπο, οι θεραπευόμενοι εξοικειώνονται και ανακαλύπτουν το τι τους αρέσει, και σε τι είναι καλοί- ίσως δηλαδή και έναν μη λεκτικό προτιμώμενο τρόπο έκφρασης.

Για παράδειγμα, δουλεύοντας με ατομικά με ηλικιωμένη (γύρω στα 90) με Αλτσχάιμερ, οι πρώτες τρεις συνεδρίες ήταν 'κατατοπιστικές'. Της δόθηκε πληθώρα υλικών, με τα οποία 'έπαιξε' και έδειξε ξεκάθαρες προτιμήσεις. Σε ετούτες τις συναντήσεις, παρουσιάζονταν στην κυρία πολλά υλικά, από τα οποία της ζητούνταν να επιλέξει, μα και (όσο το δυνατόν καλύτερα) να εξηγήσει την επιλογή της.
Η στάση της απέναντι στα περισσότερα υλικά ήταν ξεκάθαρη- για παράδειγμα, και πιθανών εξαιτίας του εργασιακού της παρελθόντος ως μοδίστρα, η κυρία προτιμούσε την χρήση υφασμάτων στις δημιουργίες, όπως και τα χαρτιά από διαφορετικές υφές. Βέβαια, όταν της δόθηκε το γκοφρέ χαρτί, το υπερβολικά λεπτό, δήλωσε με αστείο ύφος πως δεν γίνεται να φτιαχτεί κάτι με 'τσιγαρόχαρτο΄. Αυτό όχι μόνο έδωσε την δυνατότητα σε ένα άτομο που δεν μπορεί να εκφραστεί να δείξει την προτίμησή του, μα και χάρισε αρκετές στιγμές γέλιου και διασκέδασης, κάτι που ειδικά στις αρχικές συνεδρίες οδήγησε σε δημιουργία και ενδυνάμωση της σχέσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου.

Παρόμοια διαδικασία ακολουθήθηκε για όλα τα υλικά- όπως για το ποια χρώματα προτιμά (από μαρκαδόρους ως ξυλομπογιές και νερομπογιές). Έπειτα, κρατώντας ως άξονα τις πληροφορίες των πρώτων ημερών, γινόταν η καθημερινή επιλογή δραστηριοτήτων. Φυσικά, οι προτιμήσεις του ατόμου δεν λειτούργησαν περιοριστικά- δηλαδή εμποδίζοντας την χρήση νέων υλικών, ή πειραματισμού στην πορεία ή την ώθηση για εκτέλεση όλων των δραστηριοτήτων, μα έδωσαν μια ξεκάθαρη κατεύθυνση. Έχοντας εστιάσει στα 'γούστα' του θεραπευόμενου, μπορεί να επιτευχθεί και μεγαλύτερη συμμετοχή, όρεξη και διασκέδαση μέσα από την διαδικασία της θεραπείας, ειδικά σε ένα άτομο που οι προτιμήσεις του γενικότερα δεν ακούγονται εύκολα.
Μπορεί να μην δείχνει ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα, μα συχνά οι θεραπευτές τείνουν να έχουν κάτι κατά νου- μια δραστηριότητα, μια τεχνική, ένα υλικό, και να εστιάζουν μυωπικά σε αυτό. Δίνοντας την ευκαιρία στον πελάτη/ ασθενή να εκφράσει τα δικά του θέλω, η θεραπεία παίρνει άλλη τροπή. Ακόμα πιο συγκεκριμένα, δουλεύοντας με πληθυσμό με άνοια είναι σημαντικό να εστιάζει κανείς στις ανάγκες τους, μια βασική εκ των οποίων είναι η ευχαρίστηση και διασκέδαση της στιγμής- κάτι ανεκτίμητο που μπορεί να προσφερθεί μέσω της θεραπείας, και που ίσως στην πραγματικότητα της νόσου να είναι το μέγιστο που μπορεί να αποκομισθεί.

Σε μια από τις πρώτες συνεδρίες, προτάθηκε στην κυρία να εκτελέσει ένα κολάζ με εικόνες με θεματολογία. Κατά την διάρκεια, η κυρία έδειχνε σιωπηλή, και δεν υπήρχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Με προσπάθεια και επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις, εκμαιεύτηκε ο λόγος: 'Τουρλού τουρλού τα κάναμε!' είχε αναφωνήσει. Γελάσαμε με την καρδιά μας και συνεχίσαμε την δραστηριότητα σχολιάζοντας, και χαμογελώντας. Η κυρία δεν ξαναέκανε κολάζ.

Σημείωση: Τα παραπάνω εκτυλίχθηκαν σε ατομικό επίπεδο νοητικής ενδυνάμωσης και δημιουργικής απασχόλησης σε μια συγκεκριμένη μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων στην Αθήνα. 

Room Decorations in a Clinical Setting

It is quite common for those who suffer from mental or neuropsychological disorders to have to join a mental institution for some time, or for a long- term period. In these instances it is important for the person to feel as comfodable as possible in that place. In order to achieve that, the person could personalize his/ her own space, and make the room they live in their own room. Thus, decorating the room can be beneficial since it improves the time spent in the institute and it also offers an opportunity for the person to use and show the things he/ she has made in therapy (if any).

In the current case, an elderly lady with dementia has decorated her room with things she created, something which not only improves her personal space, but also presents an opportunity to recall and to increase the self- esteem. 

The things made are simple decorations: a bowl that was coloured and had little flowers glued on them, ribbons made as bows, a small crafted frame with a painted flower inside. 

                                                              

• The bowl:
• Materials: a glass bowl, fingerpaint, a brush, craft- flowers, glue
• Procedure: it was simply coloured with a medium brush in two colors that were mixed. Then flowers (for crafts) were- also simply- glued with wet glue on one side.

                                     

   

• The ribbons: 
• Materials: nothing more than three different ribbons
• Procedure: a lace ribbon and a patterned one were made into bows and both were then tied on a thick thread.

                                                    

• The frame: 
• Materials: wooden craft- sticks, paper, plastic decoration, glue
• Procedure: four wooden craft- sticks were glued together to form a square. A paper of the same size was then glued behind them, and the plastic leaf was placed (with wet glue, since it is a more rough material). Finally, a little flower was painted in the middle.   

The room looks prettier, and the lady happier every time her creations are mentioned! 

Literature: J. Creek, L. Lougher, 2008. Occupational Therapy and Mental Health, Athens, ΒΗΤΑ medical arts; Ν. Tsergas, 2014. Therapeutic Approaches Through Art, Αthens, Τopos; I. Yalom, 
2009. Inpatient Group Psychotherapy, Athens, Agra.
Note: The current activity was conducted in an individual level in the sphere of creative work and cognitive reinforcement in a specific elderly care unit in Athens. 

Decorative Craft inside a Frame

Creating home decarations in the form of crafts can be quite relaxing for the person, and an easy activity to conduct within an art therapy session. The beautiful result, that could be displayed adds up to the fun procedure and provides great opportunities to express and create.

Here is an example: 

Materials:

• a large frame 
• lace, cut in the size of the frame
• plastic flowers/ flower petals
• decorative items
• wet glue

Procedure:

• placed the lace all around the inner part of the frame
• cut and glued flower petals on both the outer frame and the inner part, creating a patern
• placed and glued the items
• carefully close the frame
• Ready!

The current frame has a special meaning: the gun that is used has a story behind it. On a summer afternoon, some friends and me had taken a walk in the alleys of a small mountain near the area. As we strolled and chatted, one accidentally kicked a stone, and underneath it, burried within the dirt, something shone. We noticed it instantly, and shook some more dust away with our feet, only to reveal a gun barrel. Shocked by the unexpected finding, we dug slightly deeper, and brought back to surface a gun! It was very old and seemed entirely destroyed: some parts were missing and it was covered by thick layers of rust and dirt. Near that place in the mountain, there was an Italian kind of fortress during the war, and we all asumed that this is where it comes from. Yet we still do not actually know who did the gun belong to, why was it there, since when, and how many it had killed. Since it was almost entirely ruined, there was nothing better to do with it (and since leaving it back there was not an option for some reason) I took it home covered in tissues- because it felt, looked and smelled very dirty. It took quite some effort to manage and clean it- the rust never went away fully. So I dyed it silver- as I assumed it must have once been- and struggled to think what to do with it. After many thoughts (and since it is a heavy item thus not flexible) I concluded with the current decoration. I see that gun as a peculiar item, with a long unknown history, something which fascinates me, and I hope that I have changed its use by making something pretty out of it.