Παρότι η θεραπεία μέσω τέχνης έχει αποδειχθεί κατάλληλη για πολλούς διαφορετικούς πληθυσμούς, εμπεριέχει και ιδιαιτερότητες σε σχέση με τυπικές λεκτικού τύπου προσεγγίσεις, που από την μία οδηγούν σε κάποιες δυσκολίες, ταυτόχρονα όμως και στα προτερήματα της συγκεκριμένης μορφής θεραπείας.
Ένα κεντρικό ζήτημα είναι το επίπεδο λειτουργικότητας των πελατών/ ασθενών. Συχνά, τα άτομα με κάποιας μορφής πάθηση παρουσιάζουν μειωμένο επίπεδο λειτουργικότητας, κάτι που στην art therapy γίνεται άμεσα φανερό, μέσω μιας έκπτωσης στην λεπτή κινητικότητα, απαραίτητη σε πολλές από τις δραστηριότητες, και την πλειονότητα του εικαστικού κομματιού συγκεκριμένα.
Έτσι, όταν κανείς ξεκινά να δουλεύει με πληθυσμούς με ιδιαιτερότητες, πρέπει πρώτα να 'ελέγξει' την διάδραση του καθένα με τα υλικά. Πιο συγκεκριμένα, το κάθε άτομο, ανάλογα με την πάθηση που έχει και την έκφανση αυτής θα έχει και διαφορετικές δυνατότητες. Επιπλέον, το κάθε άτομο έχει και τις δικά του δυνατά σημεία και αδυναμίες, όπως επίσης και τις δικές του προτιμήσεις. Πολλοί από αυτούς τους παράγοντες δεν μπορούν να λεκτικοποιηθούν όμως από το άτομο, κάτι που σημαίνει πως ο θεραπευτής πρέπει να πειραματιστεί με την διαδικασία στον καθένα.
Συχνά δεν μπορεί να ακολουθηθεί μέθοδος διαφορετική από το 'trial and error', έτσι οι θεραπευτές, στο ξεκίνημα της δουλειάς τους με ένα νέο άτομο ή μια νέα ομάδα, καλό θα ήταν να επιτρέπουν και να προτείνουν τον πειραματισμό. Σε αυτή την διαδικασία, θα μπορούσαν να αφιερωθούν μερικές συνεδρίες, κατά τις οποίες θα γινόταν όχι μόνο η γνωριμία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, μα και η εισαγωγή στα υλικά και την κατάλληλη χρήση τους.
Με αυτόν τον τρόπο, οι θεραπευόμενοι εξοικειώνονται και ανακαλύπτουν το τι τους αρέσει, και σε τι είναι καλοί- ίσως δηλαδή και έναν μη λεκτικό προτιμώμενο τρόπο έκφρασης.
Για παράδειγμα, δουλεύοντας με ατομικά με ηλικιωμένη (γύρω στα 90) με Αλτσχάιμερ, οι πρώτες τρεις συνεδρίες ήταν 'κατατοπιστικές'. Της δόθηκε πληθώρα υλικών, με τα οποία 'έπαιξε' και έδειξε ξεκάθαρες προτιμήσεις. Σε ετούτες τις συναντήσεις, παρουσιάζονταν στην κυρία πολλά υλικά, από τα οποία της ζητούνταν να επιλέξει, μα και (όσο το δυνατόν καλύτερα) να εξηγήσει την επιλογή της.
Η στάση της απέναντι στα περισσότερα υλικά ήταν ξεκάθαρη- για παράδειγμα, και πιθανών εξαιτίας του εργασιακού της παρελθόντος ως μοδίστρα, η κυρία προτιμούσε την χρήση υφασμάτων στις δημιουργίες, όπως και τα χαρτιά από διαφορετικές υφές. Βέβαια, όταν της δόθηκε το γκοφρέ χαρτί, το υπερβολικά λεπτό, δήλωσε με αστείο ύφος πως δεν γίνεται να φτιαχτεί κάτι με 'τσιγαρόχαρτο΄. Αυτό όχι μόνο έδωσε την δυνατότητα σε ένα άτομο που δεν μπορεί να εκφραστεί να δείξει την προτίμησή του, μα και χάρισε αρκετές στιγμές γέλιου και διασκέδασης, κάτι που ειδικά στις αρχικές συνεδρίες οδήγησε σε δημιουργία και ενδυνάμωση της σχέσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου.
Παρόμοια διαδικασία ακολουθήθηκε για όλα τα υλικά- όπως για το ποια χρώματα προτιμά (από μαρκαδόρους ως ξυλομπογιές και νερομπογιές). Έπειτα, κρατώντας ως άξονα τις πληροφορίες των πρώτων ημερών, γινόταν η καθημερινή επιλογή δραστηριοτήτων. Φυσικά, οι προτιμήσεις του ατόμου δεν λειτούργησαν περιοριστικά- δηλαδή εμποδίζοντας την χρήση νέων υλικών, ή πειραματισμού στην πορεία ή την ώθηση για εκτέλεση όλων των δραστηριοτήτων, μα έδωσαν μια ξεκάθαρη κατεύθυνση. Έχοντας εστιάσει στα 'γούστα' του θεραπευόμενου, μπορεί να επιτευχθεί και μεγαλύτερη συμμετοχή, όρεξη και διασκέδαση μέσα από την διαδικασία της θεραπείας, ειδικά σε ένα άτομο που οι προτιμήσεις του γενικότερα δεν ακούγονται εύκολα.
Μπορεί να μην δείχνει ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα, μα συχνά οι θεραπευτές τείνουν να έχουν κάτι κατά νου- μια δραστηριότητα, μια τεχνική, ένα υλικό, και να εστιάζουν μυωπικά σε αυτό. Δίνοντας την ευκαιρία στον πελάτη/ ασθενή να εκφράσει τα δικά του θέλω, η θεραπεία παίρνει άλλη τροπή. Ακόμα πιο συγκεκριμένα, δουλεύοντας με πληθυσμό με άνοια είναι σημαντικό να εστιάζει κανείς στις ανάγκες τους, μια βασική εκ των οποίων είναι η ευχαρίστηση και διασκέδαση της στιγμής- κάτι ανεκτίμητο που μπορεί να προσφερθεί μέσω της θεραπείας, και που ίσως στην πραγματικότητα της νόσου να είναι το μέγιστο που μπορεί να αποκομισθεί.
Σε μια από τις πρώτες συνεδρίες, προτάθηκε στην κυρία να εκτελέσει ένα κολάζ με εικόνες με θεματολογία. Κατά την διάρκεια, η κυρία έδειχνε σιωπηλή, και δεν υπήρχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Με προσπάθεια και επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις, εκμαιεύτηκε ο λόγος: 'Τουρλού τουρλού τα κάναμε!' είχε αναφωνήσει. Γελάσαμε με την καρδιά μας και συνεχίσαμε την δραστηριότητα σχολιάζοντας, και χαμογελώντας. Η κυρία δεν ξαναέκανε κολάζ.
Σημείωση: Τα παραπάνω εκτυλίχθηκαν σε ατομικό επίπεδο νοητικής ενδυνάμωσης και δημιουργικής απασχόλησης σε μια συγκεκριμένη μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων στην Αθήνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου