Κρίσεις Πανικού

           

Η λέξη ‘πανικός’ έχει τη ρίζα της στην αρχαία ελληνική μυθολογία, και τον θεό Πάνα. Εκείνος, έχοντας μια εμφάνιση που θύμιζε περισσότερο τράγο παρά άνθρωπο, τρόμαζε τους περαστικούς με τις φωνές και κραυγές του, προξενώντας τους φόβο, ή και ‘πανικό’- κατά το όνομά του.

            Ο πανικός στην σύγχρονη εποχή σημαίνει πολύ περισσότερα από τον απλό φόβο. Είναι μια λέξη που χρησιμοποιούμε συχνά, ειδικά σε συνδυασμό με έντονο άγχος. Όταν αυτό το άγχος ξεφεύγει από τον έλεγχό μας, θεωρούμε ότι έχουμε πάθει πανικό, και συγκεκριμένα κρίση πανικού. Μια κρίση πανικού δεν είναι εύκολο να αναγνωριστεί: κάποιος μπορεί να θεωρεί ότι παθαίνει κρίση πανικού χωρίς αυτό να συμβαίνει όντως, ενώ κάποιος άλλος μπορεί να μην αναγνωρίζει ότι αυτό που του συμβαίνει κάποια δεδομένη στιγμή είναι μια κρίση πανικού.

            Τι είναι οι κρίσεις πανικού λοιπόν? Είναι κατ’ ουσία άγχος που βιώνεται με την μορφή οξέων κρίσεων. Πιο συγκεκριμένα, είναι μια διακριτή περίοδος έντονου φόβου και δυσφορίας, στην οποία σωματικά συμπτώματα εμφανίζονται και εξελίσσονται ραγδαία, φτάνοντας σε μια κορύφωση μέσα σε διάστημα περίπου δέκα λεπτών. Αυτά μπορεί να είναι: εφίδρωση, αυξημένοι παλμοί της καρδιάς, τρέμουλο, δυσκολία στην αναπνοή, δυσφορία στο στήθος, ναυτία, ζαλάδα και άλλα. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανίζονται όλα μαζί ή κάποια από αυτά (από τέσσερα και πάνω). Συνδυάζονται όμως και με έντονο φόβο ότι χάνουμε τον έλεγχο, ότι τρελαινόμαστε, ότι πρόκειται να πεθάνουμε- αυτός είναι και ο πυρήνας της κρίσης πανικού.

            Πιο συγκεκριμένα, το άτομο μπορεί να κάνει κάποια αρνητική σκέψη, συνειδητά ή ασυνείδητα, η οποία να ενεργοποιήσει αισθήματα έντονου άγχους. Αυτά με την σειρά τους γεννούν σωματικά συμπτώματα (τα προαναφερθέντα) τα οποία όμως το άτομο τα αντιλαμβάνεται ανεξάρτητα από το άγχος και την πιθανή σκέψη που μπορεί να έκανε (δεν κατανοεί πως η σκέψη γέννησε το σύμπτωμα, και θεωρεί πως το σύμπτωμα έχει βιολογική πηγή). Καταλαβαίνοντας λοιπόν κανείς πως νιώθει ζαλάδα, αδυναμία, και η καρδιά του/ της χτυπά ασταμάτητα, θεωρεί πως κάτι κακό και επικίνδυνο συμβαίνει στο σώμα του/ της. Τα σωματικά συμπτώματα λοιπόν, τα οποία γίνονται προοδευτικά όλο και πιο έντονα, κάνουν το άτομο να σκέφτεται πως μπορεί να πεθάνει, πως δεν είναι καλά, πως δεν αντέχει άλλο! Όλο αυτό δημιουργεί τον φαύλο κύκλο της κρίσης πανικού.

            Ποια είναι η εικόνα μιας κρίσης πανικού? Το άτομο βιώνει όλα τα συμπτώματα στο σώμα του, οπότε μπορεί να δείχνει αδύναμο, χλωμό. Ταυτόχρονα υπάρχει μια τεράστια εσωτερική ένταση, που μεταφράζεται σε έντονες συμπεριφορές: το άτομο μπορεί να φωνάζει, να ζητά βοήθεια, να έχει τάσεις φυγής, να μην μπορεί να συζητήσει με λογική, να ζητά να πάει άμεσα στο νοσοκομείο. Ο άνθρωπος που βιώνει την κρίση θεωρεί όντως ότι πρόκειται να πεθάνει εκείνη την στιγμή, και η σκέψη αυτή κατακλύζει νου και σώμα. Παρ’ όλα αυτά, στην ουσία δεν κινδυνεύει από τα συμπτώματα που βιώνει, και δεν πρόκειται να του συμβεί κάτι- γεγονός που κάποιος σε κρίση είναι πολύ δύσκολο να αντιληφθεί- ειδικά εάν είναι η πρώτη φορά και δεν γνωρίζει τι του συμβαίνει.

            Η κρίση πανικού έχει μια ιδιόμορφη εικόνα, που μπορεί να τρομάξει όχι μόνο το άτομο μα και τον περίγυρό του. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι είναι στην πραγματικότητα, ώστε να μπορούμε και να αντιλαμβανόμαστε και να βοηθούμε- τον εαυτό και τους άλλους, σε περίπτωση που μια κρίση συμβεί. 

            Αντιμετωπίζοντας μια κρίση πανικού ή παρακολουθώντας μία, καλό είναι να θυμόμαστε τα εξής:

1. Εκείνη την στιγμή το άτομο θεωρεί όντως πως θα πάθει κακό, και παρά τα λόγια των τριγύρω του είναι δύσκολο να πιστέψει πως θα είναι όλα εντάξει. Η αντιδικία για το τι συμβαίνει δεν βοηθά, η κατανόηση και η υπομονή όμως μπορούν!
2. Το άτομο δεν θα πάθει κακό στην πραγματικότητα εξ αιτίας των συμπτωμάτων του! Είναι κάτι που όταν παθαίνει κανείς κρίση είναι καλό να το έχει κατά νου ακόμα και αν την στιγμή εκείνη δεν το πιστεύει απόλυτα, ενώ είναι καλό να το έχουν κατά νου και οι σημαντικοί άλλοι, που μπορεί να ανησυχούν καλοπροαίρετα, μα να αγχώσουν περαιτέρω.
3. Καλό θα ήταν να μην μεταφράζουμε κάθε συναίσθημα έντονου άγχους ως κρίση πανικού, ενώ δεν έχει το μέγεθος αυτής, γιατί δεν βοηθούμε στο να ξεπεραστεί το άγχος, μα το μεγεθύνουμε.

Κατά την διάρκεια μιας κρίσης, το άτομο μπορεί να πάρει κάποιο ηρεμιστικό φάρμακο (το ποιο και πόσο εξαρτάται από το άτομο, και θα πρέπει να έχει αποφασιστεί από τον γιατρό προηγουμένως!). Συνήθως εάν είναι η πρώτη εμπειρία με πανικό το άτομο μπορεί να μεταβεί στο νοσοκομείο (καθώς πιθανότατα δεν θα ξέρει τι του συμβαίνει) όπου και θα του χορηγήσουν το ηρεμιστικό. Μετά από αυτό, καλό θα ήταν το άτομο να συμβουλευτεί τόσο γιατρό όσο και ψυχολόγο, για μακροπρόθεσμη λύση του ζητήματος (ώστε να μην ξανασυμβεί). Σε περίπτωση που η κρίση επαναλαμβάνεται, το άτομο μπορεί να είναι προετοιμασμένο: έχοντας πιθανόν κάποια φαρμακευτική λύση (πάντα από γιατρό!) και έχοντας μάθει τεχνικές χαλάρωσης και αντιμετώπισης (από θεραπευτή).

Τέλος, πρέπει να σημειωθεί πως οι κρίσεις πανικού, ειδικά στην μοντέρνα, γεμάτη άγχος και ένταση εποχή, είναι συχνό φαινόμενο. Τα άτομα που τις βιώνουν καθώς και ο περίγυρός τους πρέπει να το αντιμετωπίζουν ως κάτι φυσιολογικό που μπορεί να συμβεί στον καθένα εάν πιεστεί αρκετά, και όχι ως κάτι άξιο ντροπής ή απαξίας: από την μία καλό είναι να μην τις υποτιμούμε για να μπορέσουν να ξεπεραστούν, από την άλλη είναι απαραίτητο οι άνθρωποι να μην διστάζουν να μιλήσουν για αυτές, μετατρέποντάς τες σε ταμπού. Η υπομονή και η κατανόηση είναι τα κλειδιά που θα οδηγήσουν σε βελτίωση!

Βιβλιογραφία

Χριστοπούλου, Α. (2008). Εισαγωγή στην Ψυχοπαθολογία του Ενήλικα. Αθήνα, Τόπος.

Ουλής, Π. (1996). Στοιχεία Ψυχιατρικής Σημειολογίας, Αθήνα, Ιατρικές Εκδόσεις Ζεβελεκάκη

Ουλής, Π. (2006). Εγχειρίδιο Κλινικής Ψυχοπαθολογίας, Αθήνα, Εκδόσεις ΒΗΤΑ

Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία, (2000). Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, 4^η έκδοση, Washington D.C, Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία

http://vrilissianews.gr/ygeia/kriseis-panikou-kai-ti-prepei-na-exoume-kata-nou/