Ο Χαρακτήρας: Ομαδική Εικαστική Δραστηριότητα για Παιδιά

Το Υπόβαθρο…

Η δραστηριότητα αφορά παιδιά ηλικιών από έξι έως δέκα ετών. Αυτό γιατί σε αυτές τις ηλικίες τα παιδιά έχουν αναπτύξει κάποιες γνωστικές και συναισθηματικές δεξιότητες, μπορούν να αναγνωρίζουν στοιχεία του Εαυτού (σε σύγκριση με στοιχεία σημαντικών άλλων) και μπορούν να επεκταθούν σε αυτά, όχι όμως σε μεγάλο βαθμό όπως συμβαίνει στις επόμενες ηλικίες. Συγκεκριμένα…

·         Γνωστικά, τα παιδιά έχουν ένα επίπεδο αναλυτικής σκέψης και κατανόησης, καθώς και δυνατότητα επιλογής και κρίσης.

·         Συναισθηματικά μπορούν να διαχωρίσουν μεταξύ θετικών και αρνητικών αισθημάτων και πως το καθένα προξενείτε

·         Πάραυτα η ωριμότητα τους δεν είναι σε επίπεδο που αυτά τους είναι άμεσα προσβάσιμα, έτσι η συζήτηση για τον χαρακτήρα μπορεί να αποτελεί μια σχετική πρόκληση

Επιπλέον η δραστηριότητα μπορεί να εκτελεστεί σε υγιή παιδιά καθώς και σε παιδιά με ιδιαιτερότητες, όπως μαθησιακές δυσκολίες, ΔΕΠΥ ή συμπεριφοριολογικά ζητήματα. Ειδικά σε αυτά τα παιδιά, μπορεί να προσφέρει περισσότερα, καθώς τους δίνει την δυνατότητα να σκεφτούν πιο συστηματικά για τον εαυτό και να αναλύσουν ένα θετικό τους στοιχείο.

Ανάλογα το πλαίσιο η δραστηριότητα μπορεί να λάβει διαφορετικά επίπεδα. Σε εκπαιδευτικό πλαίσιο μπορεί να γίνει εστίαση στην γενικότερη ονομασία θετικών χαρακτηριστικών, ενώ σε θεραπευτικό/ συμβουλευτικό πλαίσιο μπορεί να γίνει focus στα συναισθήματα που προκαλούνται μα και στο πως ο χαρακτήρας επηρεάζει την ζωή μας. 

Η Δραστηριότητα…

Εισαγωγή

·         Η δραστηριότητα ξεκινά με σύντομη κουβέντα για το τι είναι ο χαρακτήρας

o   Είναι τα μόνιμα χαρακτηριστικά μας, η προσωπικότητα, τα θέλω, τα γούστα, οι ανάγκες

o   Ο χαρακτήρας εξελίσσεται και δεν μένει ίδιος όσο μεγαλώνουμε, μα παραμένει σταθερός

·         Συνεχίζουμε με μερικά στοιχεία του χαρακτήρα μας που μας αρέσουν- ο καθένας πρέπει να ονομάσει μερικά, και να διαλέξει το στοιχείο του (είτε εξωτερικό είτε χαρακτηριολογικό) που του αρέσει περισσότερο, για το οποίο νιώθει περήφανος

Κύριο Μέρος

·        Δίνουμε στα παιδιά κάθε λογής υλικό και τους ζητάμε να φτιάξουν μια κατασκευή/ γλυπτό/  δημιουργία που να αντιπροσωπεύει ετούτο το θετικό χαρακτηριστικό

o   Τα υλικά μας:

§  Πηλός, πλαστελίνη

§  Ξυλάκια χειροτεχνίας (πλατιά ή μικρά)

§  Διακοσμητικά αντικείμενα χειροτεχνίας (τουβλάκια, μπαλίτσες, κορδόνια με σύρμα)

§  Διακοσμητικά (λουλούδια, φύλα, κορδέλες)

§  Χαρτιά χειροτεχνίας (σε διαφορετικές υφές και χρώματα)

o   Η σύνθεση είναι εντελώς ελεύθερη μα μπορεί να πάρει κατευθυντήριες γραμμές

§  Πως φαντάζεσαι αυτό το χαρακτηριστικό?

§  Είναι αφηρημένο η ανθρωπόμορφο?

§  Είναι σύνθετο ή πιο απλό? Χρωματιστό ή μονόχρωμο?

·         Όσο εκτελείται η δραστηριότητα ζητάμε από τα παιδιά να σκέφτονται ετούτο το χαρακτηριστικό και πως τα κάνει να νιώθουν

Κλείσιμο

·         Ο καθένας, μιλώντας σε κύκλο, ονομάζει το χαρακτηριστικό που επέλεξε και εξηγεί γιατί το θεωρεί καλό, γιατί του αρέσει

·         Πιστεύουμε ότι θα αλλάξει στην πορεία της ζωής ή ότι θα μείνει ίδιο?

·         Πως μας κάνει να νιώθουμε αυτό το χαρακτηριστικό? Πως αισθανθήκαμε στην διαδικασία?

·         Γιατί το αντιπροσωπεύσαμε έτσι?

·         Τέλος γίνεται συζήτηση για τα υλικά: Ποιο προτιμήσαμε και γιατί? Ποιο υλικό αντικατοπτρίζει ποιο χαρακτηριστικό?

Οι ανάγκες…

·         Ώρα: Μιάμιση

·         Υλικά: πηλός, πλαστελίνη, χαρτιά, κυβάκια και ξυλάκια χειροτεχνίας, χρώματα, κορδέλες, διακοσμητικά, και ότι άλλο βάζει ο νους).

Η Ουσία…

                

Το θέμα της συγκεκριμένης ομάδας είναι ο Χαρακτήρας. Αρχικός στόχος είναι η κατανόηση των παιδιών του τι σημαίνει χαρακτήρας, πως κάθε ένας είναι διαφορετικός και πως έχει θετικά και αρνητικά στοιχεία. Με την εστίαση στα θετικά στοιχεία μπορεί να τονιστεί η αυτοπεποίθηση των παιδιών.  Έμμεσος στόχος αποτελεί η αποδόμηση μα και η δόμηση του χαρακτήρα: αποδόμηση στην κατανόηση αυτού και στην διάσπασή του από άλλα στοιχεία (π.χ. αισθήματα) και δόμηση με την έννοια ότι όπως με το γλυπτό μας, έτσι μπορούμε και στην πραγματικότητα να χτίσουμε τον χαρακτήρα μας, προσθέτοντας ότι μας αρέσει, και δουλεύοντας σε ότι δεν μας αρέσει.

                Παράλληλα η δραστηριότητα μπορεί να αποκαλύψει στους θεραπευτές αρκετές πληροφορίες για το πως το κάθε παιδί αντιμετωπίζει τον εαυτό του. Για παράδειγμα, κάποια φορά σε ομάδα με παιδιά με ιδιαιτερότητες εκτελέστηκε αυτή η δραστηριότητα. Το ένα παιδί έφτιαξε ένα πρόσωπο με επιμελή τρόπο και ενασχόληση, μα στο τέλος όταν ερωτήθηκε τι αντιπροσωπεύει αυτό απάντησε ‘Δεν ξέρω, τελικά είναι ένα τέρας’ με ύφος διστακτικό, και αρνήθηκε να το συσχετίσει με τον εαυτό του περαιτέρω.

                Τα υλικά που δίνονται είναι πολλά και διαφορετικά για να αντικατοπτρίσουν την διαφορετικότητα, να δώσουν μεγαλύτερες δυνατότητες έκφρασης και αναπαράστασης μιας αφηρημένης έννοιας, και να τονώσουν την δημιουργικότητα των παιδιών. Το αποτέλεσμα είναι πολλές δημιουργίες, όλες πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Τα παιδιά μάλιστα διασκεδάζουν με ετούτη την ιδιαιτερότητα και ρωτούν το ένα το άλλο για τις δημιουργίες, ενώ δίνεται η ευκαιρία για κοινωνικοποίηση μεταξύ τους.  

                Η δομή της δραστηριότητας μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο αυστηρή. Για παράδειγμα σε ομάδες υγιών παιδιών μπορεί να ακολουθηθεί πιο συστηματικά η δομή στοχεύοντας στην εκμαίευση απαντήσεων, ενώ αντίθετα σε σύνολο παιδιών με ΔΕΠΥ πρώτα μπορούν να παρουσιαστούν τα υλικά και κατά την διάρκεια εξερεύνησής τους να ανακοινωθεί το θέμα- ειδικά αν προϋπάρχει ένταση στην ομάδα. 

Ένα παράδειγμα…

                Η δραστηριότητα εκτελέστηκε σε ομάδα τριών παιδιών όλα με διάγνωση μαθησιακών δυσκολιών ή ΔΕΠΥ. Τα παιδιά κατανόησαν εύκολα την θεματολογία- το τι σημαίνει χαρακτήρας, μα και ποια είναι κάποια θετικά χαρακτηριστικά αυτού. Τα παιδιά γρήγορα απορροφήθηκαν από τα υλικά και την διαδικασία και το καθένα αφοσιώθηκε στο να φτιάξει το δικό του σχέδιο. Στην πορεία δεν προέκυψε κανένα πρόβλημα- αν και στιγμιαία κάποια υλικά που τα ήθελαν δύο παιδιά ταυτόχρονα προξένησαν μικρές διαμαρτυρίες. Πάραυτα τα παιδιά όχι μόνο έδειξαν να εστιάζουν την προσοχή τους σε κάτι συστηματικά για ώρα μα και να το διασκεδάζουν. Τελειώνοντας, το καθένα έδωσε διαφορετικές απαντήσεις για τα όσα είχε φτιάξει- για παράδειγμα, το ένα παιδί δήλωσε πως ‘Τώρα που το ξαναβλέπω μοιάζει με τέρας, ναι… ένα τέρας έφτιαξα’. Παράλληλα δόθηκε έναυσμα για ενδιαφέρουσες κουβέντες: όταν κάποια στιγμή το ένα παιδί προσπαθούσε να φτιάξει κάτι και δεν πετύχαινε, του εξηγήθηκε πως έτσι και με τον χαρακτήρα μας καμιά φορά κάτι ‘δεν πετυχαίνει’ ακριβώς όπως το είχαμε κατά νου, μα μπορούμε να το ξαναπλάσουμε από την αρχή- να ξανασμιλεύσουμε ετούτη την πλευρά ώσπου να μας αρέσει. Στο κλείσιμο τα παιδιά έφυγαν με χαμόγελο και κρατώντας τις δημιουργίες τους με περηφάνια.