Ελληνική Παράδοση: Άσκηση για την Άνοια

Εξασκεί την λεκτική ροή και έκφραση, την ανάκληση γενικών και προσωπικών πληροφοριών και την κατανόηση κειμένου.

• Σας αρέσουν οι παραδοσιακοί χοροί; Έχετε χορέψει ποτέ;
• Γνωρίζεται μερικούς παραδοσιακούς χορούς; (Καλαματιανό, Τσάμικο, Μπάλος, Σούστα)
• Μερικές πληροφορίες:
  • Στο Καλαματιανό οι χορευτές πιάνουν ο ένας τον καρπό του άλλου, γιατί ο χορός έχει τις ρίζες του στην αρχαία ελληνική παράδοση.
  • Το Τσάμικο χορευόταν παλιά μόνο από άντρες.
  • Η λέξη ‘τσάμικο’ προέρχεται από την λέξη ‘τσάμος’ που σημαίνει ψηλός, εννοώντας μεταφορικά το ψηλό ανάστημα που είχαν οι χορευτές.
  • Ο Μπάλος είναι νησιώτικος χορός που χορεύεται από ζευγάρια- ήταν μια ευκαιρία στο παρελθόν για να πλησιάσουν οι άντρες τις γυναίκες που αγαπούσαν.
  • Η Σούστα είναι παραδοσιακός χορός της Κρήτης όπου άντρες και γυναίκες χορεύουν αντικριστά.

• Σε ποιον χορό...
  • Χορεύουν αντικριστά; (Σούστα)
  • Κρατιούνται από τους καρπούς; (Καλαματιανό)
  • Προσπαθούν οι άντρες να πλησιάσουν τις γυναίκες που αγαπούν; (Μπάλος)
  • Οι χορευτές είναι ψηλοί; (Τσάμικο)
• Σας αρέσουν τα πανηγύρια;
• Διαβάζουμε το κείμενο:
  • Τα πιο παλιά χρόνια δεν υπήρχαν καθόλου συγκοινωνίες, αυτοκίνητα, δρόμοι και οι άλλες ανέσεις που υπάρχουν σήμερα. Ούτε ράδια ούτε τηλεοράσεις ούτε ψυγεία ούτε τηλέφωνα ούτε ηλεκτρικό ρεύμα. Ο κόσμος σε μεγάλο βαθμό ζούσε στην απομόνωση. Η διασκέδαση έλειπε παντελώς. Δεν υπήρχαν τότε ταβέρνες και κέντρα διασκέδασης. Όλοι μικροί και μεγάλοι έδιναν την καθημερινή τους βιοπάλη και το δικό τους αγώνα, κυρίως για να επιβιώσουν και να ζήσουν. Σχεδόν τα πάντα που είχαν σχέση με την τροφή και την ενδυμασία τους τα παρήγαγαν και τα έφτιαχναν μόνοι τους. Οι άνθρωποι ήταν εκ των πραγμάτων και αναγκαστικά, γεωργοί, κτηνοτρόφοι, τσαγκάρηδες, ραφτάδες και ό, τι άλλο τους πίεζε η ίδια η ανάγκη. Ζούσαν μια ζωή σκληρή και δύσκολη. Έτσι, η μόνη τους διασκέδαση ήταν το πανηγύρι. Το πανηγύρι ήταν τόπος συνάντησης, συνεύρεσης και ανταμώματος των κατοίκων των διαφόρων χωριών και πόλεων.Οι κάτοικοι του ενός χωριού γνωρίζονταν με τους κατοίκους των άλλων χωριών κυρίως μέσω των πανηγυριών. Οι σκληρές καθημερινές δουλειές, η έλλειψη συγκοινωνιακών μέσων εμπόδιζαν την αλληλοεπικοινωνία και την αλληλογνωριμία μεταξύ των κατοίκων των γειτονικών χωριών και τα πανηγύρια βοηθούσαν σε μεγάλο βαθμό προς αυτή την κατεύθυνση. Τα πανηγύρια τότε ήταν ο μοναδικός και αποκλειστικός τρόπος διασκέδασης των κατοίκων, μαζί φυσικά με τους γάμους και τα βαφτίσια. Εκτός από τα παραπάνω, τα πανηγύρια έπαιζαν τότε μια πολύ πιο σπουδαία και σημαντική λειτουργία. Αυτή της γνωριμίας μεταξύ των νέων του χωριού ή των χωριών με τελική κατάληξη το γάμο και την παντρειά. Τα πανηγύρια ήταν το νυφοπάζαρο και ο τόπος που γίνονταν οι γνωριμίες μεταξύ των νέων και τα προξενιά. Η επικοινωνία τα παλιότερα χρόνια μεταξύ των νέων, λόγω κυρίως των αυστηρών ηθών και εθίμων, ήταν πάρα πολύ δύσκολη. Όχι μόνο το πλησίασμα, όχι μόνο η συζήτηση και η συνομιλία, αλλά και το απλό κοίταγμα ανάμεσα στο αγόρι και στο κορίτσι θεωρούνταν τότε κατακριτέο, επιλήψιμο και αμάρτημα. Στον κοινό όμως χορό, π.χ. στον μπάλο ή στο καλαματιανό, τα αυστηρά αυτά ήθη και έθιμα χαλάρωναν, το αγόρι και το κορίτσι επιτέλους μπορούσε να κοιτάξει το ένα το άλλο στα μάτια, να πιαστούν χέρι - χέρι και γιατί όχι να συνομιλήσουν και να κουβεντιάσουν, έστω και για λίγο, όσο κρατούσε ο χορός. Η κλειστή και αυστηρότατη κοινωνία μπροστά στον κυκλικό χορό της πλατείας έσπαγε, χαλάρωνε (τα μάτια πάντα έπαιζαν τον κυρίαρχο ρόλο), μετά αμέσως έπιαναν δουλειά οι προξενητάδες με τις προξενήτρες, οι γνωστοί και οι συγγενείς και πάντα συνήθως τα περισσότερα προξενιά, οι αρραβώνες και οι γάμοι επακολουθούσαν μετά τα πανηγύρια.h
    
• Απαντήστε στις ερωτήσεις:
  
  • Πως περιγράφει το κείμενο την ζωή των ανθρώπων παλιότερα; (δύσκολη, πιεσμένη, γεμάτη δουλειά και προσπάθεια)
  • Πως φανταζόμαστε την καθημερινότητα τότε;
  • Έχετε βιώσει εσείς κάτι παρόμοιο;
  • Πως διασκέδαζαν οι άνθρωποι στα πανηγύρια; (χορεύοντας, τρώγοντας, γνωρίζοντας άλλους)
  • Εκτός από τα πανηγύρια τι άλλες διασκεδάσεις είχαν στο παρελθόν; (γάμους, βαφτίσια)
  • Πως συνδέονταν οι γάμοι με τα πανηγύρια; (οι νέοι γνωρίζονταν και μιλούσαν στα πανηγύρια, και μετά γινόταν το προξενιό που οδηγούσε στον γάμο)
  • Πως σας φάνηκε το κείμενο; Τι σκέψεις σας έφερε στο μυαλό; Σας ξύπνησε μνήμες από τα παλιά;
  • Τώρα τα πανηγύρια είναι ίδια ή διαφορετικά με παλιά;
  • Εσάς σας αρέσουν τα πανηγύρια; Τι σας αρέσει και τι όχι από αυτά;
    

Tips:

• Κατάλληλη για αρχικά και μεσαία στάδια άνοιας.
• Μπορεί να γίνει ομαδικά ή ατομικά.
• Εστιάζουμε από την μία στα όσα συζητούνται και διαβάζονται (στο εδώ και τώρα) και από την άλλη στην προσωπική εμπειρία του καθενός (εάν έχει).
• Δίνουμε χρόνο για την ανάγνωση του κειμένου. Διαβάζουμε μία ή και δύο φορές εάν χρειαστεί.
• Εάν το άτομο επιθυμεί και μπορεί, μπορεί να διαβάσει το ίδιο το κείμενο.
• Το κείμενο προέρχεται από την ιστοσελίδα ‘Λαική Παράδοση’ (https://laikiparadosi.webnode.gr/%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B4%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AC-%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B7%CE%B3%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1/)