'Σε καταλαβαίνω'

Η ενσυναίσθηση είναι κύριο- εάν όχι το κυριότερο χαρακτηριστικό ενός καλού θεραπευτή. Είναι μια δεξιότητα που ήρθε στην επιφάνεια με τον Rogers, και που σήμερα θεωρείται βασική, και διδάσκεται σχεδόν ανεξαρτήτως προσέγγισης.
Τι αποτελεί όμως ενσυναίσθηση? Κατά τον Rogers, ενσυναίσθηση είναι το να μπορεί ο θεραπευτής να δει τον κόσμο μέσα από τα μάτια του ατόμου- σαν να είναι αυτός, μα κατανοώντας την σημασία του 'σαν'. Κατανόηση λοιπόν, χωρίς όμως να παρασυρόμαστε ή να ταυτιζόμαστε.
Ο όρος αντικατοπτρίζεται στην πράξη με φράσεις όπως 'σε καταλαβαίνω', 'φαντάζομαι πως αυτό θα ήταν δυσάρεστο/ ευχάριστο για εσένα' κλπ.
Πως όμως εκφράζεται στην ουσία η ενσυναίσθηση? Είναι με την κατανόηση της κατάστασης του άλλου?

Πρόσφατα, ανέλαβα ένα περιστατικό μιας ηλικιωμένης κυρίας που εξαιτίας βλάβης σε δύο σπονδύλους έχει χάσει την δυνατότητα να περπατά. Πάραυτα, κάνει μεγάλες προσπάθειες με φυσικοθεραπεία, και παρά το ότι οι πιθανότητες είναι εναντίον της, εκείνη παλεύει για να ξανααποκτήσει την λειτουργία των κάτω άκρων. Αυτό σημαίνει πως μιλάμε για ένα άτομο δυναμικό, γεμάτο όρεξη για ζωή, και με ένα χαμόγελο στα χείλη.
Η κυρία αποδείχθηκε επίσης ευχάριστη και συζητήσιμη. Οι ώρες μαζί της κυλούσαν γρήγορα, με κουβέντα που δεν έχανε στιγμή το ενδιαφέρον της.
Κάποια στιγμή, την ώρα κάποιας από τις μακροσκελείς συζητήσεις μας, η κυρία αναστέναξε, την ώρα που αφηγούνταν μια προσωπική ιστορία. Παρατήρησα αλλαγή στο ύφος της, και την ρώτησα αμέσως τι συμβαίνει.
'Πως ήμουν και πως έγινα...' είπε με πικρία. 'Εγώ, που μέχρι πριν λίγους μήνες φρόντιζα για όλα, που δεν καθόμουν λεπτό, εγώ, τώρα δεν μπορώ ούτε από το κρεβάτι να σηκωθώ- ούτε καν να γυρίσω πλευρό. Τι άλλο να συμβαίνει?' μου απάντησε ήρεμα.
Για να είμαι ειλικρινής δεν το περίμενα. Όταν κανείς δουλεύει με ηλικιωμένους έχει συνηθίσει τις υπαρξιακές απορίες και την αναπόληση των περασμένων (και του περασμένου εαυτού), μα η αμεσότητα και η απλότητα της συγκεκριμένης, κατά τα άλλα τόσο χαρωπής κυρίας με σόκαρε.

Πως θα μπορούσα να ξεστομίσω οποιασδήποτε μορφής 'παρηγοριά' όταν καταλάβαινα πως είχε απόλυτο δίκιο? Πως να της πω πως την καταλαβαίνω, όταν την στιγμή που θα τελείωνε η ώρα μας, θα Σηκωνόμουν να φύγω- θα περπατούσα σχεδόν προκλητικά μπροστά της, και ειρωνικά, θα πήγαινα να κάνω ένα σωρό πράγματα.
Τότε κατάλαβα πως δεν την καταλαβαίνω καθόλου. Και ούτε πρόκειται να την καταλάβω ποτέ. Γιατί στην πραγματικότητα, παρά κάθε καλή μου πρόθεση, δεν βιώνω αυτό που βιώνει εκείνη (και ελπίζω ποτέ να μην το βιώσω).
Και ίσως αυτό να είναι ενσυναίσθηση, Ναι, μπορούσα να φανταστώ ξεκάθαρα τον πόνο και την απόγνωση του να νιώθει κανείς ανήμπορος, άκαμπτος. Μα πάραυτα ο πόνος, η απόγνωση, η απελπισία, η ελπίδα σε κάθε προσπάθεια- όλα ετούτα ήταν αμιγώς δικά της!
Κατάλαβα πως δεν μπορώ να καταλάβω, πως ποτέ δεν πρόκειται να καταλάβω. Κατάλαβα πόσο μακριά είναι η πραγματικότητά της από την δική μου, και αυτό με έκανε να μπορώ να έρθω ένα βήμα πιο κοντά της, ένα σημαντικό βήμα πιο κοντά σε όλους εκείνους που βιώνουν δύσκολες καταστάσεις.